Bewustzijn is de sleutel

Ik geloof dat mensen goede intenties hebben (uitzonderingen daar gelaten). Om iets te bereiken is het alleen de kunst het beste uit mensen te halen. Een belangrijke basis daarvoor is het creëren van bewustzijn. Van onbewust-onbekwaam, naar bewust-onbekwaam naar bewust-bekwaam naar onbewust-bekwaam. Nu denk je natuurlijk; maar bewustzijn waarvan dan? Van alle relevante aspecten. Van zowel objectieve als subjectieve aspecten en van zowel het individuele als het gezamenlijke. Ik ga in de rest van dit blog item in op een aantal meer specifieke zaken waarvan mensen bewust zouden moeten zijn. Bewustzijn is de basis voor de ontwikkeling van jezelf, de organisatie en de maatschappij.

Het start met bewustzijn van jezelf. Van wie je bent, wat je wilt en wat je kunt. Zelfkennis is de basis om andere dingen te kunnen begrijpen. Dat vraagt onderzoek. Socrates heeft eens gezegd dat een niet onderzocht leven een niet geleefd leven is. In een eerdere blog heb ik al eens beschreven dat het belangrijk is om je eigen wil, passie en verlangens te kennen. Het zorgt voor energie. Energie die je ook aan anderen kunt doorgeven. Je talenten is wat je onderscheid van anderen. Door je talenten te versterken creëer je een hefboom en blijkt dat je tot veel meer in staat bent dan je eerst dacht. Zelfreflectie is ook nodig om te begrijpen wat je kunt, wat je nog kunt leren of ontwikkelen. Een leven lang leren is niet voor niets het motto. Begrijp ook dat niet iedereen de specifieke talenten heeft die jij hebt. Je kunt niet zomaar aannemen dat anderen het ook begrijpen en kunnen. Wees je ook bewust van je verantwoordelijkheden. Inherent verbonden aan functies en posities in organisaties zijn specifieke verantwoordelijkheden, die vaak niet expliciet worden gemaakt maar wel bestaan.

Om iets in beweging te zetten zul je je ook bewust moeten zijn van de ander. Dat begint met het proberen te begrijpen van de ander. Steven Covey heeft het over empathisch luisteren; je verplaatsen in de schoenen van de ander. Ook zou je moeten proberen “leeg” te luisteren; luisteren zonder je eigen overtuigingen als filter te gebruiken. Je zou je ook bewust moeten zijn van de persoonlijkheid van de ander. Denk bijvoorbeeld in termen van persoonlijkheidstyperingen zoals Enneagram of MBTI, alleen zonder het per definitie in dat soort typen te moeten uitdrukken. In de ultieme vorm ben je je bewust van de ander op het niveau dat je volledig ziet wie de ander is, wat de ander beweegt en wat de talenten van de ander zijn. Dit komt overeen met wat Marc Gafi in zijn boek “Your Unique Self” definieert als liefde. Bewustzijn van anderen is ook het herkennen van cultuur en daarbij behorende waarden, symbolen en overtuigingen. Het zorgt ervoor dat je begrijpt waarom de dingen zijn zoals ze zijn en werken. Het voorkomt dat je denkt dat de symptomen de oorzaak zijn.

Het is ook belangrijk dat je je bewust bent van het grotere geheel. Er zijn allerlei schalen waarop mensen met elkaar te maken hebben. In gezinnen, teams, afdelingen, organisaties, samenwerkingsverbanden, verenigingen, culturen, landen en allerlei anderssoortige doorsnijdingen. Al je echt iets wilt bereiken zul je moeten begrijpen dat je op het niveau van het grotere geheel zult moeten denken en je persoonlijke belangen en overtuigingen opzij zult moeten zetten. In dat grotere geheel bevindt zich ook onze leefomgeving, de aarde. Je zult je bewust moeten zijn van dat wij onze leefomgeving in dit tempo in een sneltreinvaart aan het verbruiken zijn, dat grondstoffen opraken, het milieu om zeep wordt geholpen en allerlei diersoorten aan het uitsterven zijn. Op een dieper niveau gaat het ook om het bewustzijn dat onze eigen levens slechts een fractie in de oneindigheid van tijd innemen. Dat we voor onze kinderen, maar ook voor alle generaties die volgen willen zorgen dat het allemaal steeds een beetje beter wordt. Dat we niet allemaal gescheiden individuen zijn maar deel uitmaken van een groter geheel. Een geheel dat ervoor zorgt dat alles dat we leren en geven niet verloren gaat maar bijdraagt aan een kosmische evolutie.

Bewustzijn is dus wat mij betreft niet zomaar iets interessants; het is de sleutel. De vraag is of jij die sleutel wilt vinden. Een belangrijk startpunt is dat je je bewust wordt van het belang van bewustzijn. Je kunt er ook direct praktisch mee aan de slag. Als je bezig bent met de verbetering van je organisatie, vraag je dan af waarom mensen doen wat ze doen en of het ze wellicht helpt als je ze ergens bewust van maakt. Ik hoor vaak het verwijt dat “andere mensen” hun verantwoordelijkheid niet nemen. Waarschijnlijk zijn ze zich er gewoon niet van bewust. De oplossing is simpel; ga met elkaar in gesprek. Verwacht niet direct wonderen. Rome is ook niet in een dag gebouwd. De kunst is om een zelfversterkend mechanisme te activeren, waarbij de bewustzijn van de een leidt tot het bewustzijn van anderen. Op die manier kun je exponentiële verbeteringen realiseren.

Danny Greefhorst (dgreefhorst@archixl.nl) is directeur en principal consultant bij ArchiXL.