Leeswijzer

Referentiearchitectuur

De FORA is een referentiearchitectuur. Architectuur is een manier om de structuur en werking ergens van uit te drukken. Bij de FORA gaat dat over onderwijsorganisaties in het funderend (d.w.z. primair en voortgezet) onderwijs. Het woord 'referentie' betekent hier dat de FORA niet de architectuur van één specifieke onderwijsorganisatie beschrijft, maar een architectuurmodel omvat dat de structuur en werking van onderwijsorganisaties in het algemeen weergeeft.

Omdat de FORA een referentiearchitectuur is, komt u bij het lezen ervan architectuurtermen tegen die specifieke betekenis hebben. In deze leeswijzer worden die begrippen toegelicht.

Model en Views

De FORA omvat één samenhangend architectuurmodel. In dit model zijn allerlei onderwerpen opgenomen die een onderwijsorganisatie in het po en/of vo betreffen. Onderstaande afbeelding toont de structuur van het FORA-architectuurmodel, opgebouwd uit onderwerpen met onderlinge samenhang. Zie ook het FORA metamodel met een overzicht van de samenhang van de Archimate-symbolen en relaties die zijn gebruikt in de FORA.

Het FORA-architectuurmodel is te groot om in één keer te kunnen tonen. Als alle onderwerpen en hun onderlinge relaties in één diagram getekend zouden worden, zou een onontwarbare kluwen van lijnen ontstaan. De inhoud van het model wordt daarom steeds getoond vanuit een bepaald perspectief, waarbij delen van de inhoud die voor dat perspectief niet relevant zijn weggelaten worden. Het beeld dat zo op (een deel van) de inhoud van de FORA ontstaat, wordt een view genoemd. Eén enkele view toont dus een (deel)model voor een bepaald aspect van de FORA vanuit een bepaald perspectief (viewpoint); alle views tezamen tonen het volledige architectuurmodel.

Bedrijfsdomeinen

De FORA is opgedeeld in bedrijfsdomeinen. Dit zijn inhoudelijke gebieden die gebruikt worden om de rest van de inhoud van de FORA te categoriseren. Binnen het bedrijfsdomein Onderwijs vallen bijvoorbeeld alle taken, verantwoordelijkheden, systemen, gegevens, etc. die direct raken aan het verzorgen van onderwijs. Andere voorbeelden van bedrijfsdomeinen in de FORA zijn Schoolleiding, Bedrijfsvoering, en Leerlingbegeleiding en -zorg.

Bedrijfsfuncties

Een Bedrijfsfunctie representeert (een clustering van) verantwoordelijkheden en taken die soortgelijke kennis, vaardigheden, competenties en/of middelen vragen. Een bedrijfsfunctie geeft aan wat een organisatie doet, onafhankelijk van hoe dat wordt uitgevoerd. Dat laatste wordt aangegeven door bedrijfsprocessen. De FORA onderscheidt bedrijfsfuncties op twee niveaus: hoofdbedrijfsfuncties op het hoogste niveau, met daarbinnen meer gedetailleerde bedrijfsfuncties die concretere taken en verantwoordelijkheden representeren. Een voorbeeld van een hoofdbedrijfsfunctie die u in de FORA tegenkomt is Onderwijsuitvoering, met daarbinnen bijvoorbeeld de bedrijfsfunctie Toetsafname.

Bedrijfsprocessen

Een Bedrijfsproces representeert gedrag. Een bedrijfsproces geeft inzicht in de totstandkoming van een (deel)resultaat, d.w.z. hoe een organisatie dat doet. Processen zijn een invulling (hoe) van bedrijfsfuncties (wat). De FORA onderscheidt bedrijfsprocessen op het hoogste niveau, met daarbinnen meer gedetailleerde werkprocessen en, indien nodig, processtappen die concretere activiteiten representeren. Het laagste niveau is werkinstructie, maar dat is organisatie-specifiek en wordt niet in de FORA beschreven. Een voorbeeld van een bedrijfsproces dat u in de FORA tegenkomt is Registreren verzuim, met daarbinnen bijvoorbeeld het werkproces Classificeren afwezigheid.

Informatieobjecten

Een Informatieobject representeert een op zichzelf staand geheel van gegevens dat als eenheid wordt gebruikt binnen een bepaald bedrijfsdomein. Een informatieobject kan enkelvoudig zijn of samengesteld uit andere informatieobjecten. Informatieobjecten worden gebruikt en/of geproduceerd door bedrijfsfuncties, en kunnen ook worden uitgewisseld tussen een onderwijsinstelling en andere partijen. Voorbeelden van informatieobjecten die u in de FORA tegenkomt zijn Schoolplan (in bedrijfsdomeinen Bevoegd gezag en Schoolleiding), Leerlingdossier (in bedrijfsdomein Onderwijsondersteuning) en Toets (in bedrijfsdomein Onderwijs).

Rollen en actoren

Als onderwijsorganisatie heeft u te maken met allerlei partijen waarmee u, bijvoorbeeld, informatie uitwisselt. In de FORA zijn die partijen opgenomen als rollen of actoren. Actoren zijn concrete partijen, zoals bijvoorbeeld DUO, waar alle onderwijsorganisaties mee te maken hebben. In veel gevallen hebben onderwijsorganisaties niet te maken met dezelfde actor, maar wel met partijen die voor verschillende onderwijsorganisaties dezelfde rol vervullen. Denk bijvoorbeeld aan scholen die elk een eigen keuze maken in de te gebruiken toetsleverancier(s). In dat geval is in de FORA de rol van toetsleverancier benoemd, zonder dat daarbij alle concrete partijen die als toetsleverancier kunnen optreden zijn opgenomen.

Referentiecomponenten, Landelijke voorzieningen en Applicatiefuncties

Als het gaat om de systemen die u als onderwijsorganisatie gebruikt, kan er ofwel sprake zijn van een landelijke voorziening waar alle scholen gebruik van maken (denk bijvoorbeeld aan BRON van DUO), of er is sprake van een 'type systeem' waarvoor u als onderwijsorganisatie een concreet softwarepakket of -dienst verwerft. Zo'n 'type systeem' wordt, net als in veel andere referentiearchitecturen, in de FORA een referentiecomponent genoemd. Een referentiecomponent is een functionele afbakening van een modulair, zelfstandig inzetbaar en vervangbaar (deel van een) systeem. De functionele afbakening wordt bepaald door een bundeling van functionaliteiten (applicatiefuncties) die door het referentiecomponent worden gerealiseerd. Denk bijvoorbeeld aan een 'Leerlingadministratiesysteem', een 'Toetssysteem', of een 'HR-systeem' waarvan de functionaliteit ingevuld wordt door concrete softwarepakketten. Eén softwarepakket kan daarbij de functionaliteiten van meerdere referentiecomponenten invullen. De softwarepakketten zelf zijn geen onderdeel van de FORA.

Modelleertaal en -tooling

De FORA maakt gebruik van ArchiMate als modelleertaal. Meer informatie over ArchiMate, en de ondersteunende tool Archi, vindt u in de Modelleertaal en -tooling. De betekenis van de symbolen in de architectuurplaten is terug te vinden in de ArchiMate-glossary.